De Mythe van Normaal – Gabor Maté

Wanneer je een boek van Gabor Maté openslaat, weet je dat je niet zomaar een populair-wetenschappelijke tekst in handen hebt. Maté is arts, auteur en trauma-expert, en combineert persoonlijke verhalen met jarenlange klinische ervaring en diepgravend onderzoek. In De Mythe van Normaal (oorspronkelijk: The Myth of Normal) neemt hij ons mee op een confronterende maar verhelderende reis door de manier waarop onze samenleving ziekte, gezondheid en welzijn begrijpt.

Het is een boek dat schuurt, uitdaagt en tegelijk uitnodigt tot compassie – voor onszelf én voor elkaar.

De kern: “Normaal” is niet gezond

De titel vat de essentie mooi samen: wat we vandaag in de samenleving als “normaal” beschouwen, is vaak helemaal niet gezond.

In een wereld waarin chronische stress, burn-out, depressie, auto-immuunziekten en verslaving zo vaak voorkomen, hebben we de lat voor “gezondheid” zó verschoven dat ongezonde patronen als vanzelfsprekend worden gezien. Maté stelt dat veel van onze hedendaagse ziekten niet louter medische afwijkingen zijn, maar diep verweven met de manier waarop we leven, werken en met elkaar omgaan.

Gezondheid is volgens hem niet enkel de afwezigheid van ziekte, maar een staat van verbinding – met onszelf, met onze emoties, en met onze gemeenschap.

Trauma als sleutelbegrip

Een rode draad doorheen het boek is het begrip trauma. Niet trauma in de enge zin van het woord (zoals oorlog, misbruik of ernstige ongelukken), maar trauma als elke ervaring die ons heeft afgesneden van ons authentieke zelf.

• Een kind dat leert dat huilen “lastig” is en dus zijn tranen inslikt.

• Een tiener die zich aanpast om erbij te horen en zijn eigen behoeften onderdrukt.

• Een volwassene die zich constant voorbijloopt uit angst om niet goed genoeg te zijn.

Al deze ervaringen leiden volgens Maté tot een subtiele maar diepe vorm van vervreemding van wie we werkelijk zijn. En juist die vervreemding legt de voedingsbodem voor zowel psychische als lichamelijke klachten.

Ziekte als boodschap

Een van de meest prikkelende stellingen van Maté is dat ziekte vaak een boodschap is. Niet dat iemand “schuld” heeft aan zijn ziekte, maar dat het lichaam signalen geeft waar we niet meer omheen kunnen.

Hij beschrijft hoe bepaalde persoonlijkheidspatronen – zoals perfectionisme, moeite met grenzen stellen, of het constant zorgen voor anderen ten koste van jezelf – samenhangen met een verhoogde kans op ziekten als kanker of auto-immuunziekten.

Dit betekent niet dat deze patronen de enige oorzaak zijn, maar dat ze een belangrijke rol spelen in de manier waarop ons lichaam reageert op langdurige stress.

De rol van onze cultuur

Wat De Mythe van Normaal extra krachtig maakt, is dat Maté niet enkel kijkt naar het individu, maar ook naar de cultuur waarin we leven. Onze maatschappij beloont productiviteit boven rust, onafhankelijkheid boven verbondenheid, en uiterlijk succes boven innerlijke authenticiteit.

• Stress wordt gezien als iets “normaals”.

• Overprikkeling door technologie en sociale media is dagelijkse kost.

• Verbondenheid met natuur, gemeenschap en ritme is grotendeels verloren gegaan.

Met andere woorden: het is niet vreemd dat zoveel mensen ziek worden – het is een logisch gevolg van een samenleving die structureel voorbijgaat aan onze menselijke basisbehoeften.

Compassie als medicijn

Een van de meest hoopvolle boodschappen van het boek is dat herstel altijd mogelijk is. Niet in de zin dat elke ziekte genezen kan worden, maar wel dat we opnieuw verbinding kunnen maken met ons authentieke zelf.

De sleutel daarbij is compassie:

• Compassie voor onszelf, als we merken hoe vaak we onze eigen behoeften hebben onderdrukt.

• Compassie voor anderen, die net als wij gevormd zijn door hun omstandigheden en trauma’s.

• En compassie als helende kracht in de medische wereld, waar zoveel patiënten zich nog steeds niet echt gezien of gehoord voelen.

Praktische inzichten

Hoewel het boek stevig onderbouwd is met wetenschap en klinische ervaring, biedt het ook heel concrete handvatten. Enkele ideeën die blijven hangen:

1. Herken je patronen. Zie welke automatische reacties (pleasen, perfectionisme, jezelf voorbijlopen) voortkomen uit oude beschermingsmechanismen.

2. Luister naar je lichaam. Symptomen zijn vaak signalen die ons iets proberen te vertellen.

3. Zoek verbinding. Genezing gebeurt zelden in isolatie. Relaties, gemeenschap en authentiek contact zijn essentieel.

4. Herstel je authenticiteit. Vraag je af: wat heb ik als kind moeten opgeven van mezelf om liefde of erkenning te krijgen? En kan ik dat stukje nu terughalen?

   
   

Stijl en leeservaring

Maté schrijft helder en betrokken. Hij weeft persoonlijke verhalen door het boek – zowel uit zijn eigen leven als arts, als uit zijn rol als zoon, echtgenoot en vader. Dat maakt het geen droge theorie, maar een levendig en vaak ontroerend relaas.

Het boek is omvangrijk en soms confronterend. Het vraagt om langzaam gelezen te worden, met ruimte voor reflectie. Maar het is tegelijk toegankelijk genoeg voor lezers zonder medische achtergrond.

Mijn indruk

Wat mij persoonlijk raakte, is hoe Maté ons uitnodigt om ziekte en gezondheid ruimer te zien. Niet als louter biologische defecten, maar als verhalen die ons iets vertellen over wie we zijn, hoe we ons hebben aangepast en wat we onderweg verloren zijn.

Het boek legt een spiegel voor, maar doet dat zonder oordeel. Het geeft taal aan ervaringen die veel mensen wel voelen maar moeilijk kunnen benoemen. En het opent een deur naar heling die niet begint bij pillen of protocollen, maar bij het herontdekken van verbinding en authenticiteit.

Voor wie is dit boek?

De Mythe van Normaal is niet het soort boek dat je “even tussendoor” leest. Het vraagt inzet, reflectie en soms ook moed. Maar de beloning is groot. Het is waardevol voor:

• Iedereen die worstelt met chronische stress, ziekte of burn-out.

• Professionals in de zorg, die patiënten willen begrijpen voorbij de symptomen.

• Mensen die zichzelf beter willen leren kennen, en hun eigen patronen in een groter perspectief willen plaatsen.

Conclusie

Gabor Maté laat ons zien dat wat we als “normaal” beschouwen vaak helemaal niet gezond is – en dat echte gezondheid begint bij het herstellen van de verbinding met onszelf, onze emoties en elkaar.

De Mythe van Normaal is een confronterend maar hoopvol boek dat zowel onze kijk op ziekte als op mens-zijn fundamenteel kan veranderen. Het is een uitnodiging om te vertragen, te luisteren en met compassie te leven.